Mag’an qi’mbat minut, saat ha’r ku’nim,
Qaytip kelmes wo’tip ketse aradan.
Wo’kinemen bosqa wo’tse bir ku’nim
Men wo’zime yesap berip baraman.
X.Saparov
Haqi’yqati’nda da, waqi’t degen ju’yrik at bizdi izine jetkermesten zi’mi’rap wo’tip barmaqta. Mine ha’pzamatta magistraturani’n’ 2-kursi’n tamamlap, dissertaciyamizdi’ jaqlaw aldi’nda turmi’z! Saytqa jan’ali’q kirite almag’ani’mni’n’ basli’ sebebi woqi’w, jumi’stan qoli’m tiymegeni dep yesaplayman.
«XXI a’sir — informacion-texnologiyalar a’siri». Bul biykarg’a ayti’lg’an quri’ so’zler emes. Turmi’si’mi’zdi’n’ barli’q tarawlari’na tez pa’t penen kirip kiyati’rg’an ha’r qi’yli’ texnikali’q qurallardi’n’ o’mirimizdin’ aji’ralmas bir bo’legine aylani’p barati’rg’ani’ da bug’an ayqi’n mi’sal bola aladi’. Bul bilimlendiriw salasi’nda da o’z ko’rinisin tappaqta.
Ha’zirgi da’wirde bilimlendiriw bari’si’n kompyuterlestiriw woqi’w — ta’rbiya basqi’shi’n janlandi’ri’w, temani’n’ woqi’wshi’lar yadi’nda uzaq waqi’t saqlani’wi’n ta’miyinlew, ken’eytilgen bilimlendiriwge wo’tiw ushi’n qolayli’li’q jaratadi’. Bunda yerkin bilim ali’w ma’deniyati’ rawajlanadi’, woqi’ti’wshi’ni’n’ ko’rgizbeli qural tayarlaw ushi’n sarplanatug’i’n waqi’t ha’m qarji’ sezilerli da’rejede tejeledi. A’sirese, MS Power Point da’stu’rine tiykarlag’an prezentaciya texnologiyasi’nan paydalani’w yen’ qolayli’, na’tiyjeli ha’m ken’ taralg’an usi’llardan biri. Bul da’stu’r universal, imkaniyatlari’ ken’ bolg’an ko’rgizbeli grafika a’meliy da’stu’rler qatari’na kiredi ha’m tekst, si’zi’lma, grafika, animaciya effektleri, dawi’s, videorolik si’yaqli’ ha’m tag’i’ basqa da slaydlardi’ jarati’w imkaniyati’n beredi.
Qaraqalpaq tili ha’m a’debiyati’ sabaqlari’nda da basqa pa’nler si’yaqli’ woqi’ti’wshi’ni’n’ individualli’g’i’n ta’miyinlew, woqi’wshi’lardi’n’ logikali’q pikirlewin rawajlandi’ri’w ha’m berilgen bilimlerdi yeste saqlaw arqali’ sapali’ na’tiyjege yerisiw basli’ maqset yesaplani’ladi’. Bunda da’stu’rli usi’llar menen bir qatarda informasion- texnologiyalardan paydalani’w jaqsi’ na’tiyje beredi.
Kompyuterlerden paydalani’w arqali’ woqi’wshi’lardi’n’ so’z bayli’g’i’n asi’ri’w, yerkin pikirlew, wo’z u’stinde islew imkaniyatlari’n ken’eytiw, tekst du’ziw ko’nlikpesin rawajlandi’ri’wg’a mu’mkinshilik tuwi’ladi’.
Slaydlar ja’rdeminde ko’rgizbeli usi’lda sho’lkemlestirilgen sabaq woqi’wshi’larg’a psixologiyali’q ta’repten de na’tiyjeli ta’sir yetedi. Аl, bul sabaqti’n’ sapali’ ha’m qi’zi’qli’ wo’tiwine, woqi’wshi’lardi’n’ pa’nge bolg’an qi’zi’g’i’wshi’li’g’i’n asi’ri’wg’a ha’m wo’tilgen temani’n’ tez yadta saqlani’p qali’wi’na wo’z ta’sirin tiygizedi.
Usi’nday woqi’ti’w usi’li’nda ali’p bari’lg’an sabaqlar wo’z na’tiyjesin bergenliginin’ bir neshe ret gu’wasi’ bolg’anbi’z. Biz to’mende informacion texnologiyalar, yag’ni’y kompyuter ha’m multimediya ja’rdeminde wo’tkerilgen qaraqalpaq tili pa’ninin’ bir saatli’q sabaq islenbesin na’zerin’izge usi’nami’z.
Bunda sabaq a’dettegidey woqi’w xanasi’nda yemes, al kompyuter xanasi’nda ali’p bari’ladi’. Taza tema, taza temani’ bekkemlew ushi’n tapsi’rmalar woqi’wshi’larg’a kompyuterde beriledi.
Yeger kompyuterler ziyonet tarmag’i’na jalg’ang’an bolsa sabaq yele de qi’zi’qli’raq ha’m janli’raq wo’tedi. Bul a’sirese matematika, informatika, fizika, wori’s tili ha’m a’debiyati’, shet tili, geografiya, tariyx, milliy g’a’rezsizlik ideologiyasi’, konstituciya, biologiya, ximiya, su’wret, ekonomika h. t. b pa’nler ushi’n wog’ada qolayli’.
Аl, qaraqalpaq tili ha’m a’debiyati’, wo’zbek tili ha’m a’debiyati’ si’yaqli’ pa’nler boyi’nsha ziyonet tarmag’i’nan paydalani’p wo’tiwde mag’luwmatlar sani’ az bolg’anli’qtan, ja’rdeminde wo’tiwde woqi’ti’wshi’dan bilim, ta’jiriybe, ko’nlikpe, ayri’qsha uqi’pli’li’q ha’m pedagogikali’q sheberlik talap yetiledi.
Juwmaqlasti’ri’p aytqanda, informacion-texnologiyalardan paydalani’p sabaq wo’tiw — XXI a’sir woqi’ti’wshi’lari’ni’n’ juwapkerli wazi’ypalari’ni’n’ biri yesaplanadi’.
Аbdijabbarova Xurlixan
Bas korpusi
Bu yil Berdaq nomidagi Qoraqalpoq davlat universitetining adabiyot ixtisosligi bo’yicha magistratura bo’limiga o’qishga hujjatlarimni topshirdim. Imtixonlarni 3 fan bo’yicha og’zaki va yozma turda topshirdik. Ayniqsa, ingliz tilidan 3 bosqichda o’tkazilgan imtixon, bizning bilim darajamiz qanchalik davr talabiga javob berishini bilib oldik.
Menga yoqqan tarafi, har bir imtixonning ertasi kuni to’plagan balimiz eshittirilib borildi.
Va nixoyat kutilgan onlar yetib keldi, men grant asosida o’qishga qabul qilindim! Magistratura talabasi bo’ldim!
Mana bir pasta o‘quv yili ham o‘z yakuniga yetmoqda. Go‘yo yaqindagina mustaqillik darsini o‘tgandik, bugun esa darslikning so‘ngi varaqlarini o‘qib tugatdik. “Vaqt – oqar daryo” deb shuni aytishsa kerak….
Bundan to‘qqiz yil muqaddam maktab ostonasiga ilk qadam qo‘ygan jajji poloponlar, bugun erkin parvozga shay, katta hayot ostonasi sari uchishga tayyor qaldirg‘ochlarga aylangan. Bugun ularga jonajon, ona maktabida so‘ngi bor qo‘ng‘iroq chalinadi…
Butun O‘zbekiston maktablari qatorida bizning maktabimizda ham bugun “So‘ngi qo‘ng‘iroq” kechasi tantanali ravishda bo‘lib o‘tdi. Maktabimiz direktori Abdirova Gulayim Charjouovna barchani bayram bilan qutlab, bitiruvchilarga oq yo‘l tiladi. So‘ng 9-sinf bitiruvchilarining ustozlarga bag‘ishlab tayyorlagan konsert dasturi boshlandi. Rangbarang raqs va musiqa, qo‘shiqlar guldastasidan tuzilgan konsert dasturi barchanga manzur bo‘ldi.
Ushbu bayram munosabati bilan Qoraqalpog’iston Respublikasi O’lkashunoslik muzeyining ko’chma ko’rgazmasi tashkil etilgan bo’lsa, I.V.Saviskiy nomidagi san’at muzeyida “Muzey tuni” bo’lib o’tdi. Bu tadbirlarda respublikamizning barcha tumanlaridan mexmonlar ishtirok etib, ularda o’z yurti va madaniyati bilan faxrlanish xissi yanada ortdi.
“Beshikdan qabrgacha ilm izla” degan naqlga amal qilgan holda ancha yillardan beri veb-saytni tayyor shablonda emas, balki HTML da o‘z qo‘lim bilan yaratishni ko‘nglimga tugib qo‘ygandim. Buning uchun maxsus dasturlarni o‘rganib chiqishim lozim edi. Ayni paytda o‘z maqsadimga erishish arafasidaman.
Yaratayotgan yangi veb-saytim “Karakalpak language” (Qoraqalpoq tili) deb nomlanib, unda qoraqalpoqcha-ruscha-inglizcha so‘zlashuv lug‘ati, qoraqalpoq adabiyoti va madaniyati haqidagi ma’lumotlar joy olgan. Bu yangiligim hammaga manzur bo‘ladi degan umiddaman.
Sayt yaqin kunlarda tarmoqqa qo‘shiladi va uni manzilini ushbu sayttan olishingiz mumkin bo‘ladi.
